فوايد بازى
- بازى در رشد جسمى انسان تأثير مى گذارد. فروبل اعتقاد دارد بازى يکى از مهمترين عواملى است که مىتواند باعث هماهنگى رشد کودک از لحاظ جسمي، روانى و اجتماعى گردد شايد بتوان گفت که اين فايدهٔ بازى اولين و بديهى ترين تأثير بازى است و مسلماً در سلامت و شادابى جسم و روان تأثير به سزائى دارد.
- بازى عاملى است که به وسيلهٔ آن مى توان نقاط قوت و ضعف خود را شناخت و اين در واقع نوعى واقعيت آزمائى (Reality testing) است که بدان وسيله مى توان با شناخت خود به تقويت بيشتر نکات قوت و برطرف کردن نکات ضعف اقدام نمود.
- بازى تعيين کنندهٔ جايگاه اجتماعى است، کودک از طريق بازى به فعاليت هاى مفرحى مى پردازد که در آن مقبوليت اجتماعى بيابد و هرچه در اين راه موفق باشد جامعه پذيرى راحت و سهل ترى خواهد داشت، مشارکت، همکارى و رعايت حقوق ديگران و رعايت قوانين اجتماعى در بازى ها ياد گرفته می ىشود.
- بازى وسيلهٔ ارتباط با کودک است، با استفاده از بازى مى توان با کودکان رابطه برقرار نمود در کودکان به علت اينکه از لحاظ کلامى به پختگى لازم نرسيده اند بازى مى تواند وسيلهٔ مؤثر ارتباط باشد، الفت و مؤانست با کودک از طريق بازى به راحتى صورت مىگيرد.
- کودک از طريق بازى علاقهٔ اجتماعى (Social interest) را که نمادى از ظرفيت انسان براى تعامل با اجتماع است ياد مىگيرد.
- بازى باعث شکوفائى شخصيت شده، در تکوين آن مؤثر مى باشد، با توجه به اينکه بازى نوعى بيان خود است و کودک از طريق آن خود را مى نماياند لذا جهت شناخت نيازها، علايق، استعدادها و ساير ويژگى هاى شخصيتى شيوه اى مؤثر مى باشد. ورود به دنياى کودک از طريق تجربيات بازى منجر به پيدايش نظام درمانى بازى درمانى - Play Therapy شده است.
- روش برخورد کودک با بازي، انتخاب او و اهميتى که بدان مىدهد همه بيانگر نگرش و رابطهٔ او با محيط و چگونگى وابستگى او با همنوعان خود است. (آرين، خديجه، گاري. ل. لندرث (۱۳۷۰) بازى درمانى ديناميسم مشاوره با کودکان)
- بازىهاى کودک در رشد اجتماعى او مؤثر هستند زيرا شخصيت خود را چنانکه هست در ميدان بازى آشکار می ىسازد، در بازى است که کودک نوع و ميزان تصوّر و تخيّل، استعداد همکارى و معاملهٔ منصفانهٔ خود را آشکار مىکند. بازى عامل مؤثر و مهمى در تعيين و تربيت ارزشهاى اجتماعى است. (شعارىنژاد، علىاکبر (۱۳۶۸)، روانشناسى رشد)
- بازى نوعى تخليهٔ روانى است. به ويژه براى کودکانى که ابزار اساسى سازش با اجتماع يعنى زبان را کسب نکرده اند و قادر به بيان نيّات خود به صورت کلامى نمى باشند بازى مى تواند بهترين وسيلهٔ تخليهٔ روانى باشد، ارسطو نيز به اين ويژگى اشاره داشته و گفته است که بعضى از ويژگى هاى روانى چون پرخاشگري، افسردگى و ... در بازى برونريزى شده يا تصعيد (Sublimation) مىيابد.
- حس کنجکاوى کودک در جريان بازى او را به تفکر خلاّق، سازنده و ابتکار و خلاّقيت رهنمون مىسازد.

- بازى عامل جبران کننده يا جانشين کار است، به اين معنى که تا زمانى که کودک توانائى انجام کار ندارد بازى جاى آن را گرفته و به عنوان عاملى در خشنودسازى او عمل مىنمايد در اين رابطه بازى نشانه اى از آرزوهاى برآورد نشده اى محسوب مىشود که در موقعيت واقعى امکان تحقق آن ميسّر نيست.
- بازى در ايجاد الگوى رفتارى مطلوب و خاموشسازى رفتار نامطلوب مؤثر است و اين نوع يادگيرى است، کودک در ضمن بازى با اسباب بازىهاى گوناگون، به مرور اندازه، رنگ، ترکيب، ارزش و اهميت اشياء را ياد مى گيرد و اطلاعاتى دربارهٔ محيط زندگى خود به دست مى آورد. (شعارىنژاد، علىاکبر (۱۳۶۸)، روانشناسى رشد)
- از بازى مىتوان جهت پرورش خلاّقيت نيز استفاده نمود. عدهٔ زيادى از مردم مقدارى از وقت خود را صرف بازىهاى مختلف مىکنند که بعضى از آنها مىتواند روشى براى پرورش خلاّقيت باشد. بازىهاى فکرى از قبيل حلّ جدول، معما و بازى شطرنج مىتواند خلاّقيت را شکوفا سازند. اگر در بازىهاى سازندهاى مانند سبدسازي، مدلسازى و ساير کارهاى هنرى و دستى فرد خودش طرح را ساخته و به اتمام برساند خلاقيت بيشتر نمايان خواهد شد. (قاسمزاده، حسن؛ الکس اس. اسبورن(۱۳۷۱)، پرورش استعداد همگانى ابداع)
- بازى به عنوان يک وسيلهٔ آموزشى هم مورد استفاده قرار مىگيرد. در مدارس پيش دبستاني، مهدهاى کودک و کودکستانها با استفاده از بازىهاى مختلف به آموزش و پرورش کودکان اقدام مى نمايند اين فايدهٔ بازى به صورت علمى توسط مونته سوري، دکرولى و ديگران پيشنهاد شده است و استفادهٔ عملى از فراوانى دارد. تعداد زيادى از بازى هاى آموزشى در کتاب هاى مختلف و به ويژه کتاب کار مربى کودک نوشتهٔ توران خمارلو آمده است.
بازى و شخصيت (Personality)
شخصيت که به عنوان اساسى ترين موضوع علم روانشناسى و محور بحث در زمينه هاى انگيزش، ادارک، تفکر، عواطف، احساسات، يادگيرى و هوش و ... شناخته شده است نمى تواند از بازى و تأثيرات آن در رشد و تکامل خود بى نياز باشد. بر اساس ارزيابى گاردنر مورفى (Gardner Murphy) بيشترين تأثير مطالعات فرويد در زمينهٔ روانشناسى شخصيت بوده است، لذا با توجه به نظر فرويد مبنى بر اينکه شخصيت عمدتاً در دوران کودکى شکل مىگيرد مىتوان به نقش بازى و ساير فعاليتهاى خلاقه چون نقاشي، قصهگوئى و ... در رشد شخصيت انسان پى برد. اين نکته که بازى در رشد شخصيت انسان تأثير دارد شايد از بديهى ترين موضوع و در عين حال پيچيده ترين آن باشد با اين حال از زمان فرويد که به نقش دوران کودکى در رشد شخصيت توجه بيشترى داده شده، بازى نيز به عنوان وسيلهٔ ارتباطى بين کودک و محيط، طرفدارانى پيدا نمود.
بازى و رشد اجتماعى
اکثر دانشمندان به ويژه نظريه پردازان روانشناسى شخصيت انسان را به عنوان موجودى زيست - روان اجتماعي تعريف مىکنند.
آلفرد آدلر اعتقاد دارد که تمام رفتار انسان در يک زمينهٔ اجتماعى رخ مىدهد. انسان مجبور است که با ديگران به روابط متقابل بپردازد. بيان درونى ارزشهاى اجتماعى و والدين فرد قسمتى از شخصيت است که در نظريهٔ فرويد ديده مىشود. مسئوليت پذيري، اشتغال موفقيت آميز، تحصيل، ازدواج و ... شيوه هاى مؤثر برخورد اجتماعى بزرگسالان مىباشد. اما براى کودکان که براى مسئوليت پذيري، کار و ... آمادگى ندارند بازى مى تواند وسيلهٔ مؤثرى در اين زمينه باشد چرا که بازى روش مناسبى براى برقرارى رابطهٔ حسنه بين کودک و اطرافيان مىباشد و مىتواند به عنوان يک عامل رشد و وسيلهٔ تشخيصى مورد استفاده قرار گيرد.
فروبل معتقد است که بايد کودک را براى زندگى اجتماعى تربيت نمود زيرا در کودک توان بالقوهٔ اجتماعى بودن موجود است و همنشينى با ديگران باعث به فعل درآمدن توان بالقوهٔ اجتماعى کودک می ىشود اين همنشينى و تعامل با ديگران از طريق بازى به شيوهاى مؤثر صورت مىپذيرد. بازى عاملى براى ايجاد مراوده و دوستى ميان کودکان مىباشد. کودکان با انتخاب نوع بازى و سازماندهى آن و ملزم ساختن خود به رعايت اصول و مقررات در بازى نوعى از زندگى اجتماعى را نيز ياد مىگيرند. بازى هاى مناسب، کودک را قادر می ىسازد تا به بلوغ اجتماعى رسيده، نقش خود را در زندگى بيابد و با شجاعت و اعتماد به نفس با آن برخورد کند. کودک از طريق بازى با همسالان و تقليد از بزرگسالان و همانندسازى با آنها به تمرين رفتارهاى اجتماعى مىپردازد. به اين نقش بازى در رشد همه جانبهٔ کودکان به ويژه در نظريهٔ پيش تمرينى گروس بيش از ساير نظريات توجه شده است.