اضطراب
Anxiety
اضطراب عبارت است از يك احساس ناراحت كننده و مبهم ترس، وحشت، يا خطر با منشاي ناشناخته كه بر فرد مستولي مي‌گردد. براي بعضي از افراد اين حالت ممكن است ناگهاني روي دهد و بر طرف شود، اما براي بعضي ديگر اين حالت به صورت مزمن در مي‌آيد. اضطراب از نظر علمي چندين نوع دارد: اضطراب حاد ناشي از موقعيتي خاص، اختلال در تطابق يافتن با شرايط تازه، اختلال اضطرابي عمومي شده، اختلال هراس، اختلال تنش‌زاي پس از حادثه، ترس مرض‌گونه و اختلال وسواسي ـ جبري.
علايم شايع
احساس اينكه يك اتفاق نامطلوب يا زيانبار به زودي رخ خواهد داد.
خشك شدن دهان، مشكل در بلع، يا خشونت صدا
تندشدن تنفس و ضربان قلب، تپش قلب
حالت لرزش يا پرش عضلات
انقباض عضلات، سردرد، كمردرد
عرق كردن
مشكل در تمركز
منگي يا غش
تهوع، اسهال، كاهش وزن
خواب‌آلودگي
تحريك‌پذيري
خستگي
كابوس
مشكل در حافظه
ناتواني جنسي
علل
فعال شدن مكانيسم‌هاي دفاعي بدن براي مبارزه يا فرار. ترشح آدرنالين از غدد فوق‌كليوي افزايش مي‌يابد، و موادي كه از تجزيه آدرنالين در بدن جمع مي‌شوند (كاتكول آمين‌ها) نهايتاً بخش‌هاي مختلف بدن را تحت‌تأثير قرار مي‌دهند. تلاش براي پرهيز از اضطراب خود موجب اضطراب بيشتر مي‌شود.
عوامل تشديد كننده بيماري
استرس با هر منشاء (مثلاً مشكلات اجتماعي يا مالي)
سابقه خانوادگي اضطراب
خستگي يا كار زياد
وقوع مجدد موقعيت‌هايي كه قبلاً استرس‌زا بوده‌اند يا طي آنها به فرد آسيب رسيده است.
بيماري جسماني
تكامل‌طلبي غيرمنطقي
ترك اعتياد يا الكل
پيشگيري
از روش‌هاي كسب آرامش يا مراقبه براي كاهش استرس بهره بگيريد.
به فكر تغيير شيوه زندگي خود باشيد تا استرس كاهش يابد.
عواقب مورد انتظار
اضطراب عمومي شده را مي‌توان با درمان كنترل كرد. غلبه كردن بر اضطراب اغلب موجبات زندگي بهتر و رضايت بخش‌تري را فراهم مي‌آورد.
عوارض احتمالي
بروز اختلال در روابط اجتماعي و شغلي
افزايش ناگهاني ميزان اضطراب ممكن است موجب بروز حمله هراس و فرار از موقعيت شود.
وابستگي به داروها
نامنظمي ضربان قلب
درمان
اصول كلي
بهتر است تحت بررسي و درمان از نظر موارد خاص تهديد كننده يا منشاء استرس كه در ناخود آگاه شما است ولي وجود دارد، قرار بگيريد.
به فراگيري روش‌هاي كاهش انقباض ناخود آگاه عضلاني مثل بازخورد زيستي و روش‌هاي كسب آرامش بپردازيد.
به ورزش هوازي (آئروبيك) به طور منظم بپردازيد تا روح و جسمي آماده داشته باشيد.
داروها
امكان دارد داروهاي ضداضطراب مثل بنزوديازپين‌ها براي مدتي كوتاه تجويز شوند.
امكان دارد از داروهاي ضد افسردگي براي اختلال هراس استفاده شود.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري خود را حفظ كنيد. فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري بدني به كاهش اضطراب كمك مي‌كند.
رژيم غذايي
هيچ نوع رژيم خاصي توصيه نمي‌شود. تنها بايد از كافئين و ساير مواد تحريك كننده، و نيز الكل پرهيز كرد.
درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان علايم اضطراب را داريد و خود درماني نتيجه‌اي نداده است.
اگر شما دچار احساس ناگهاني هراس بيش از حد شده‌ايد.
اگر دچار علايم جديد و بدون توجيه. داروهاي مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبي به همراه داشته باشند.
اضطراب چيست
همة انسانها اضطراب را در زندگى خود تجربه مي‌کنند و طبيعى است که مردم هنگام مواجهه با موقعيت هاى تهديد کننده و تنش‌زا مضطرب مي‌شوند، اما احساس اضطراب شديد و مزمن در غياب علت واضح، امرى غيرعادى است.
اضطراب شامل احساس عدم اطمينان، درماندگى و برانگيختگى فيزيولوژيکى است. به طور کلى اضطراب يک احساس منتشر، بسيار ناخوشايند و اغلب مبهم دلواپسى است که با يک يا چند حس جسمى مانند احساس خالى شدن سر دل، تنگى قفسه سينه، طپش قلب، تعريق، سردرد و غيره همراه است.
بررسيها نشان مي‌دهد که اضطراب در مردها، طبقات اقتصادى مرفه و جوانان کمتر است و در زنان، افراد کم درآمد و سالمندان بيشتر شايع مي‌باشد.
علائم و نشانه هاي اضطراب
عصبى بودن، آرام و قرار نداشتن
ـ تنش
ـ احساس خستگى
ـ سرگيجه
ـ تکرر ادرار
ـ طپش قلب
ـ بي‌حالى
ـ تنگى نفس
ـ تعريق
ـ لرزش
ـ نگرانى و دلهره
ـ بي‌خوابى
ـ اشکال در تمرکز حواس
ـ گوش به زنگ بودن
اضطراب در کودکان و نوجوانان
بسيارى از کودکان هنگام قرارگيرى در وضعيت جديد مثل روبرو شدن با افراد جديد، احساس اضطراب کرده و به‌طور خجالت‌آورى به مادر و پدر، افراد فاميل و يا وابستگان به اصطلاح «آويزان» مي‌شوند.
معمولاً والدين مي‌توانند آنها را تشويق به خروج از «منطقه امن» بکنند. هر چند بعضى از کودکان در مقابل اين شرايط مقاومت کرده و آنها را نمي‌پذيرند. به منظور کمک به کودکان در اين موقعيت بايد صبر و حوصله کافى داشت به طوري که آنها احساس اعتماد به نفس کافى جهت مقابله با مسائلى که به نظرشان مشکل مى آيد، را کسب کنند.
بسيارى از والدين از اين احساس کودکانشان آگاه نيستند تا روزى که آنان به مشکلى برخورد مي‌کنند مثل روز رفتن به مدرسه و ... منشاء اين اضطراب در کودکان ناشناخته مي‌باشد. اغلب ترکيبى از يک ترس ناشناخته و فقدان کنترل همراه با يک طبيعت ناشى از شرم و خجالت زمينة بسيارى از اضطراب کودکان را تشکيل مي‌دهد.
بسيارى از شکايت هاى کودکان در دوران ابتدائى مدرسه همچون درد معده يا سوزش سر دل و يا دردهاى پراکنده ديگر، ناشى از وجود يک اضطراب نهفته در کودکان است که وجود اختلاف در خانواده و نگرانى در پدر و مادر مي‌تواند از علل آن باشد که اين نگرانى مستقيماً به کودک انتقال يافته و با اين شکايات بروز مى کند.
شايع ترين اختلالات اضطرابى در کودکان و نوجوانان عبارتند از:
ـ اضطراب جدايى (Separation Anxiety)
ـ اضطراب امتحان (Exam Anxiety)
ـ اضطراب اجتماعى (Social Anxiety)
ـ ترس از مدرسه (School Phobia
عوامل موثردر اضطراب نوجوانان و مقابله با آن
سرچشمه بسياري از ناراحتي هاي ظاهراً غير منطقي نوجوانان اضطرابي است که از عوامل گوناگون از جمله عوامل زير ناشي مي شود : تغييرات جسماني از قبيل نگراني از ديررسي بلوغ به خصوص در پسرها، نگراني از زود رسي بلوغ به خصوص در دخترها، ترس و احساس خجالت از تغيير جسماني و رنج ناشي از عدم پذيرش تغييرات جسماني، عدم پذيرش از جانب همسالان، مستقل شدن، بروز رفتار پرخاشگرانه، غير منطقي بودن، نداشتن مهارتهاي لازم براي زندگي، تمايلات جنسي و آشفتگي در نقش. در اينجا به طور مختصر بعضي از اين عوامل مورد بررسي قرار مي گيرند:
نحوه رويارويي با رنج ناشي از تغييرات جسماني
تغييرات ناشي از دوران بلوغ را نوجوان بتدريج مي پذيرد. علت اصلي نگراني در مورد نکات ديگري همچون زودرسي و ديررسي بلوغ و احساس خجالت در مواجهه با تغييرات جسماني، عدم آگاهي، آگاهي ناقص يا محدود و يا اطلاعات نادرست نوجوان در زمينه هاي مختلف بلوغ و تغييرات جسماني ناشي از آن است، که بهترين راه پيشگيري نيز فراهم آوردن آگاهي و بينش دقيق، صحيح و به موقع است. والدين بايد قبل از پيدايش علايم ثانويه بلوغ فرد را بطور مناسب و با مراعات شئون اخلاقي، در جريان مسائلي از جمله سن بلوغ، عوامل موثر در پيدايش بلوغ و تغييرات جسماني و آثار رواني آن بگذارند. والدين و مربيان با فراهم آوردن جوي آزاد و سالم بايد اين امکان را به نوجوان بدهد که سوالات، افکار، احساسات و احياناً نگراني هاي خود را صادقانه مطرح و جوابهاي مناسب دريافت کند و نبايد بگذارند تا نوجوانان براي يافتن پاسخ سوالات خود کساني که صلاحيت ندارند از جمله همسالان مراجعه و دچار انحراف و اضطراب شود. در مواردي که نوجوان نمي تواند مسائل را حضوري با والدين مطرح کند، بايد مربيان و اولياي مطلع و متعهد مدرسه در حد مجاز نوجوان را راهنمايي کنند و با ارائه کتابهاي مناسب و بحثهاي مفيد، زمينه بدست آوردن اطلاعات سالم را فراهم آورند.
رويارويي با اضطراب ناشي از عدم پذيرش از جانب همسالان
نتايج پژوهشي نشان داده است که ناامني، وابستگي شديد و ناسالم نوجوان به والدين، ناتواني يا نداشتن مهارت هاي لازم در برقرار کردن روابط عاطفي، اجتماعي و اخلاقي سالم، تفاوت در فرهنگ خانواده ها و بخصوص عدم پذيرش ارزش ها و آداب و رسوم گوناگون، موجب اضطراب بسياري از نوجوانان مي شود. براي اينکه نوجواني که تجربه هاي ذکر شده را نداشته است دچار اضطراب شديد نشود و يا اضطراب او ادامه پيدا نکند اقدامات زير مفيد است :
• والدين بايد گرايش فرزند خود به همسالان را بدرستي درک کنند، زيرا اين يک نياز طبيعي است که بخواهد مورد توجه و حمايت همسالان قرار گيرد.
• والدين با نوجوان در مورد گزينش دوست توافق نمايند تا دچار تعارض نشود و پنهان کاري نيز نکند.
• بايد سعي کنند به طور منطقي با نوجوان روبرو شوند و در وقت مناسب، با گفتگوي ملايم و استدلال، او را متوجه نتايج نامطلوب بعضي از معاشرت ها کنند.
• والدين و مربيان براي دوستان نوجوان بايد اعتبار و احترام قايل باشند.
• والدين و مربيان و... بايد در همه مواقع بخصوص در برابر همسالان، احترام و شخصيت نوجوان را حفظ کنند.
رويارويي با اضطراب ناشي از دوگانگي و ترس از مستقل شدن
يکي از عمومي ترين نيازهاي نوجوان کسب استقلال از افراد خانواده و ديگران است. مطالعات نشان داده که اضطراب در کساني بيشتر ديده مي شود که دچار ناامني شديد، عدم اعتماد به نفس، وابستگي ناسالم به والدين بخصوص مادر هستند. کسب استقلال در بسياري از نوجوانان اضطراب ايجاد مي کند. از جمله حالاتي که در زمينه مستقل شدن ديده مي شود، تضاد و دوگانگي است، يعني نوجوان در حاليکه مي خواهد و مي داند که بايد مستقل شود از استقلال نيز مي ترسد. براي جلوگيري از اين دوگانگي والدين بايد وضعيتي فرآهم آورند تا نوجوان با بدست آوردن اعتماد بنفس، امنيت رواني و جرات تجربه کردن، بتدريج درصدد کسب استقلال برآيند. يکي از دلايل اساسي در اضطراب ناشي از مستقل شدن، عدم آگاهي از وضعيتي است که نوجوان بعد از مستقل شدن پيدا خواهد کرد. به نوجوان بايد مسئوليت و فرصت داد که در بسياري از امور مربوط به خود اظهار عقيده کنند و تصميم بگيرند، ولو اينکه اشتباه کنند. و نبايد نوجوانان را به خاطر اشتباهاتشان مورد تنبيه يا تحقير قرار داد بلکه بايد به آنها اين فلسفه را آموخت که زندگي سراسر تلاش و مبارزه است و آنها مي توانند از خطاهاي خود درسهاي مفيد بياموزند. در نياز نوجوانان به کسب استقلال تفاوت هاي فردي وجود دارد به همين دليل نبايد آنها را مقايسه ملامت آميز کرد زيرا گاهي باعث دلسردي، احساس نا امني و اضطراب مي شود.
برای مشاهده ادامه مطلب کلیک کنید
نسخه قابل چاپ
ارسال این صفحه به دوستان